بهداشت قالیبافان ایران (بقا)

بر اساس بررسی آماری، جمعیتی بالغ بر 2/5 میلیون نفر از زنان بالاتر از 10 سال سن در نقاط روستایی بصورت دائمی و فصلی یا جنبی به کار قالیبافی و گلیم بافی اشتغال دارند و از این طریق در کسب درآمد و کمک به امرار معاش خانواده خود فعالیت می نمایند و متاسفانه با وجود نقش بسیار پر اهمیت و حیاتی صنعت قالیبافی، شرایط کار آن به گونه ای است که قالیبافی را به عنوان یک کار سخت و طاقت فرسا و زیان آور قلمداد کرده است. پایین بودن دستمزدها ، ساعات کار طولانی ، شرایط نامطلوب محیط کارگاه قالیبافی از نظر روشنایی ، تهویه نامطلوب و وضعیت ارگونومیکی نامناسب بدن و ابزار کار، از جمله مهمترین مشکلات بهداشتی پیش روی این گروه از شاغلان در کشور است. در همین راستا بهداشت حرفه ای با هدف بهبودشرایط ایمنی و بهداشت محیط کارگاههای قالیبافی وارتقاء سطح سلامت قالیبافان نقش مهمی را ایفا می نماید و طرح بقا (بهداشت قالیبافان ایران) در معاونت بهداشتی از طریق واحد بهداشت حرفه ای اجرا می شود.

* هدف کلی

تامین‌ و ارتقای‌ سطح‌ سلامتی‌ شاغلین‌ کارگاههای‌ قالیبافی‌

* اهداف اختصاصی:

1- آموزش‌ موازین‌ بهداشت‌ حرفه‌ای‌ به‌ جمعیت‌ هدف‌

2- بهسازی‌ کارگاههای‌ قالیبافی‌

3- انجام‌ معاینات‌ و ارائه‌ خدمات‌ درمانی‌ به‌ قالیبافان‌

4-هماهنگی با ارگانهای مربوطه در راستای بهبود ارائه خدمات بهداشتی به گروه مذکور

* برخی خطرات مربوط به محیط کار قالیبافی

1 - تغییر شکل ستون فقرات بصورت خمیدگی آن بطرف خارج و ایجاد قوز پشتی در اثر خم شدن زیاد بطرف منطقه بافت روی دار قالی

2 - تنگ شدن لگن خاصره که در زنان باعث اشکال در زایمان و لزوم عمل سزارین می شود و علت آن نشتن مداوم قالیباف بر روی تخته ،‌ آن هم از سنین کودکی و محروم بودن از تابش آفتاب و کمبود ویتامین د می باشد.

3 - تغییر شکل دادن استخوانهای زانو بصورت کج شدن آن و ورم مفاصل پا

4 - ورم کردن مفاصل انگشتان در اثر گرفتن تارها با دست و جلو کشیدن و گره زدن خامه به آنها

5 - سیاه زخم و ناراحتیهای پوستی و ریوی در اثر تماس با پشم و استنشاق ذرات گرد و غبار

6 - اختلات بینائی : توجه همیشگی و زیادی که بافنده باید به نقطه بافت یا گره داشته باشد باعث خستگی چشم می شود بخصوص اگر طراحی روشنائی و مقدار نور به اندازه کافی نباشد خستگی بیشتری عارض میگردد .

7 - امکان بردن نخهای قالی به دهان و ایجاد مسمومیت بوسله رنگ های شیمیائی بکار رفته

* راههای پیشگیری از بروز عوارض:

1- جهت تامین نور کارگاه سعی گردد که از نور طبیعی استفاده گردد و برای تامین نور مصنوعی مخلوطی از لامپ های مهتابی و حبابی استفاده گردد و لامپ های نصب شده نباید در میدان دید قالیباف قرار گیرد و باعث خیرگی و خستگی چشم گردد.

2-دستگاه قالی بافی باید طوری نصب گردد که منابع روشنایی(طبیعی و یا مصنوعی قوی) از پشت تارهای قالی به چشم قالیباف نتابد.

3 - کارگاه قالیبافی از اتاقهای نشمین مجزا باشد.

4 - قابل شستشو بودن کف کارگاه، گچ کاری دیوار و سقف و رنگ آمیزی آن با رنگهای روشن

5- در نظر گرفتن پنجره با نورگیر سقفی جهت استفاده از روشنائی نور خورشید و استفاده از روشنائی مصنوعی ( در بالای سر قالیباف از لامپ فلورسنت که بصورت آویزان باشد استفاده شود و در طرفین آن از لامپ های معمولی 60 تا 100 واتی استفاده بعمل آید بنحویکه نقاط سایه روشن در کار مشاهده نشود ) .

6 - تابش روشنائی و نور از پنجره از سمت راست به سمت چپ قالیباف و دار قالی باشد .

7 - نصب هواکش در بالای دار قالی و همچنین استفاده از ماسک کاغذی و پارچه ای جهت جلوگیری از ورود گرد غبار به سیستم تنفسی قالیبافان

8 - کارگاه در برابر شرایط نامساعد ( باد , باران و برف و... ) مقاوم باشد .

9 - حصول اطمینان از سالم بودن دار قالی و محکم بودن آن در جای خود

10- استفاده از دار قالی بهداشتی ( داری که حول محور افقی قابل چرخش باشد به گونه ای که قالی باف مجبور به بالا و پایین بردن نشیمنگاه خود نباشد ) و همچنین استفاده از نیمکت مناسب (نیمکت قالیبافی باید با تکیه گاه و عرض 30 سانتیمتر و تشک دار باشد) و دارای پشتی و همچنین زیرپائی مناسب که مانع آویزان شدن پاها شود .

11 - فاصله پایین نورد دار قالی از زمین 50 تا 60 سانتی متر باشد بطوری که مانع دراز کردن پاهای قالیباف نشود .

12 - ارتفاع نشیمنگاه از کف کارگاه یا پایه های نیمکت باید در اندازه ای تنظیم گردد که کف پای قالیباف به راحتی بر روی زمین یا روی نورد پایینی دستگاه قرار گیرد . مسلما داشتن صندلی مناسب و دار قالی بهداشتی تا حدودی از بروز عارضه واریس پا و تغییر شکل استخوان لگن خاصره و ستون مهره ای قالیباقان پیشگیری خواهد شد .

13 - پس از بافت هر 60 - 50 سانتی متر باید قالی حول محور افقی پیچیده شود تا قالیباف مجبور به بالا نگهداشتن بازوها و یا بالا بردن سطح نشینگاه که موجب آویزان شدن پاهای ایشان خواهد شد نگردد .

14 - استفاده از ابزار کار مناسب و مرغوب با دسته چوبی یا باند پیچی شده , سرویس به موقع آنها و همچنین نگهداری مناسب ابزار کار و خوداری از بهم ریختگی و شلوغی محیط کار

15- رعایت اصول ایمنی در سیم کشی برق ساختمان

16 - تهیه و تامین کپسول 3 کیلوئی آتش نشانی و جعبه کمک های اولیه با وسایل لازم ( چسب , باند , گاز , پنبه و ... )

17 - نرمش های سبک گردن و کمر و مفاصل دستها و نشت و برخاست بمدت 5 دقیقه برای کاهش عوارض یک جا نشتن

18 - رعایت ساعات کار ( 8 ساعت در روز ) با استراحت کوتاه مدت در بین کار

19 - خودداری از بردن نخهای قالی به دهان بعلت سمی بودن رنگهای شیمیائی بکار رفته در آن و مسمومیت های احتمالی

20 - ضدعفونی پشمها قبل از استفاده , از بیماری خطرناک سیاه زخم جلوگیری می کند در صورتیکه نخ و پشم در خانه شسته شود رعایت بهداشت فردی و استفاده از دستکش توصیه می گردد . ضمنا گرد و غبار پشم سبب ناراحتی های ریوی و چشمی می گردد ( بویژه در پرداخت زنی فرش )

21 - نگهداری مواد آتش گیر و سمی در خارج از کارگاه قالیبافی

22 - استفاده شاغلین از لبنیات , میوه جات و سبزیجات تازه , گوشت و حبوبات

23 - واکسن کزاز برای قالیبافان ضروری است .

24 - عدم بکارگیری کودکان و نوجوانان زیر 15 سال بویژه دختر بچه ها

25 - انجام معاینات پزشکی بصورت سالانه