برنامه مادران باردار

بارداری، تولد نوزاد و مادر شدن می تواند دورانی پر از شعف و شادی برای افراد خانواده به ویژه زنان باشد گرچه متاسفانه در اکثر کشورهای در حال توسعه، این دوران با پیشامدهای ناگواری همراه است. در این کشورها حاملگی و زایمان از علل اصلی مرگ، بیماری و معلولیت زنان سنین باروری است و  33-25 درصد مرگهای این گروه سنی و حداقل 18 درصد بار بیماری های زنان 44-15 ساله را به خود اختصاص می دهد. اعداد و ارقام موجود نشان می دهد هر ساله حدود 500000 زن به علت عوارض بارداری و زایمان جان خود را از دست می دهند. (در هر دقیقه یک مرگ) که 99 درصد این مرگ ها در کشورهای در حال توسعه اتفاق می افتد.

مرگ مادران با شاخص نسبت مرگ مادران (Maternal Mortality Ratio) اندازه گیری می شود. این شاخص نسبت مرگ مادران بر اثر عوارض بارداری و زایمان را در 100000 موالید زنده محاسبه می کند.  اختلاف این میزان در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه قابل توجه است به طوری که میانگینMMR   در کشور های در حال توسعه 200 در 100 هزار موالید زنده و در کشورهای توسعه یافته 20 در 100 هزار موالید زنده است. در60  تا 80 درصد موارد، مرگ مادر به 5 علت خونریزی، زایمان سخت، اختلال فشار خون در بارداری، عفونت ها و عوارض سقطهای غیر بهداشتی اتفاق می افتد. در کشورهای در حال توسعه درصد قابل توجهی از مرگها (61 درصد) پس از زایمان اتفاق می افتد که حدود 78 درصد آن مربوط به 24 تا 48 ساعت اول بعد از زایمان است. تعداد بی شماری از زنان گرچه زنده می مانند ولی از معلولیت های متعدد و گاه طولانی مدت رنج می برند. برآورد می شود که 40 درصد زنان (50 میلیون زن در سال) در حین بارداری، زایمان یا پس از آن دچار عارضه می شوند و 15 درصد آنان با عوارض و ناتوانی های مزمن زندگی می کنند (به ازاء هر زنی که می میرد تقریباً 100  زن دیگر دچار عارضه می شوند). علاوه بر مرگ و میر زنان که به علت عدم توجه کافی به نیازهای بهداشتی درمانی آنان و مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیش می آید و خود یک بی عدالتی آشکار در جوامع است، مرگ مادر در بقاء کودک، خانواده و در نهایت توسعه جامعه نیز نقش تعیین کننده ای دارد ( اگر مادر بمیرد، احتمال مرگ کودک تا 5 سالگی دو تا سه برابر می گردد).

به همین جهت امروزه شاخص مرگ مادران در اثر عوارض بارداری و زایمان، یکی از مهمترین شاخص های توسعه در جامعه به شمار می آید و همواره کاهش آن از تعهدهای مهم کشورها بوده است. دسترسی زنان به مراقبت های بهداشتی و درمانی با کفایت در دوران بارداری، زایمان و پس از آن، امکان پیشگیری بسیاری از موارد مرگ مادر و نوزاد را فراهم می سازد. این نکته نشان دهنده لزوم تقویت نظام ارائه خدمات بهداشتی، درمانی به منظور تامین مراقبت مقتضی در هر زمان و مکانی است که زنان به آن نیاز دارند. با ارائه مراقبت های دوران بارداری، زمان بحرانی زایمان و بلافاصله بعد از آن و نیز مراقبت های پس از زایمان می توان :

- بیماری های موجود و عوارض اولیه را شناسایی و درمان کرد؛

- اطلاعات و مشاوره لازم در مورد نشانه ها و علائم مربوط به مشکلات گوناگون بارداری و زایمان را فراهم ساخت؛

- در صورت بروز عوارض، مرکز و فرد مناسب برای مراجعه و دریافت خدمات درمانی لازم را توصیه کرد؛

- همه زایمانها را با سرپرستی فرد آموزش دیده انجام داد؛

- به زنان و خانواده آنان کمک کرد تا برای زایمان و تولد نوزاد آماده شوند؛ تا در نهایت یک بارداری و زایمان ایمن انجام شده و نوزادی سالم به دنیا آید.