شعار سال جاری برای روز جهانی جمعیت دسترسی همگانی به خدمات سلامت خانواده وباروری است. بنابراین دستیابی به خدمات تنظیم خانواده که جزء اصلی بهداشت باروری است با کیفیت و کمیت مناسب را می توان از جمله حقوقی برشمرد که خانواده ها نیازمند به آن در راستای دستیابی به اهداف سلامت باروری خود هستند.

حق دسترسی به اطلاعات صحیح درباره سلامت باروری یکی از حقوق اولیه ای بوده است که وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی در راستای تعهدات دولت جمهوری اسلامی ایران نسبت به تحقق آن اقدام نموده است.

 حق دسترسی به خدمات سلامت باروری از جمله حقوق بسیار مهمی است که پس از کسب آگاهی های لازم، دستیابی به اهداف را متصور خواهد ساخت. حق انتخاب روش پیشگیری از بارداری یکی از حقوق بسیار مهمی است که تداوم استفاده از خدمت را سبب می شود ، اختلاف بارز خدمت تنظیم خانواده با برخی دیگر از خدمات سلامت، حق انتخاب ویژه گیرنده خدمت ونه تجویز خدمت توسط ارائه دهنده خدمت است .حق برخورداری از دامنه وسیع ومتنوعی از روش های سالم، اثر بخش وبی خطر پیشگیری از بارداری نیز از اهدافی بوده است که از آغاز مد نظر بوده است.

برنامه تنظیم خانواده در کشور  ما دو هدف کلیدارد که این دو هدف عبارتند از :

1-به حداقل رساندن بارداری های ناخواسته

2- به حداقل رساندن بارداری های پر خطر.این اهداف کاملا متفاوت از اهداف کنترل جمعیت بوده وصراحتا در راستای سلامت مادر ,کودک وخانواده است.

به راستی تنظیم خانواده، بخش اصلی بهداشت باروری و کلید بهداشت وسلامت مادران، کودکان، خانواده ها، اجتماعات وجوامع به طور کلی می باشد. تنظیم خانواده منافع بسیار قابل ملاحظه ای رادر بهداشت وتوسعه انسانی در پی دارد. این برنامه جان زنان وکودکان را با پیشگیری ازبارداری های نا خواسته وبدون برنامه ومنتهی به سقط جنین نجات می دهد. تحقیقات نشان می دهند که تنظیم خانواده می تواند مرگ مادران را تا یک سوم کاهش داده و از مرگ نوزادان تا 20 درصد جلوگیری نماید. افزایش فاصله بین بارداری ها تا 36 ماه  میتواند از مرگ 8/1 میلیون کودک جلوگیری نماید.

مرگ ومیر مادران وعوارض ناشی از آن در صورتی که هر زن بتواند در تمام طول عمر، به خصوص در دوران بارداری وزایمان به خدمات بهداشت باروری دسترسی داشته باشد به طور حیرت انگیزی کاهش می یابد.

همه ساله 190 میلیون زن در جهان باردار می شود وحدود نیم میلیون زن در سال به دلیل مشکلات بارداری و زایمان جان می بازند. از تقریبا یک چهارم زنان باردار، رقمی حدود 50 میلیون به سقط جنین می انجامد که نهایتا به مرگ 68000 زن منتهی می شود.

در کشور ما نیز علیرغم دسترسی آسان به وسایل پیشگیری از بارداری سالیانه حدود 400 تا 500 هزار حاملگی ناخواسته اتفاق می افتد که حدود 7/18% درصد آن همزمان با استفاده از روش های پیشگیری مورد استفاده در بارداری های نا خواسته مربوط به زوجین بوده است که از روش هایی مثل روش منقطع و کاندوم استفاده کرده اند.

تنظیم خانواده در دو بعد خانواده وجامعه اهمیت دارد. تنظیم خانواده در مقیاس خانوادگی، وسیله ای برای فاصله گذاری بین فرزندان وتعیین تعداد فرزندان است. برخلاف برداشت عمومی, برنامه های تنظیم خانواده وجمعیت، منحصر ومحدود به کنترل باروری درزن نیست و ابعاد مهم تری نظیر جنبه های بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی , روانی وفرهنگی را شامل می شود که به مراتب از اهمیت بیشتری برخوردارند.

اهداف برنامه تنظیم خانواده باتوجه به موارد عنوان شده در راستای قادر ساختن خانواده ها به تصمیم گیری اگاهانه و آزادانه درباره انتخاب تعداد فرزندان، فاصله گذاری بین بارداری ها، انتخاب زمان بارداری و فرزندآوری با رعایت ودر نظر گرفتن اصول سلامت وسلامت باروری است. بدیهی است که با کاهش بارداری های ناخواسته وپر خطر پیامدهای این دورخداد که می تواند سلامت مادر ، کودک، خانواده و جامعه را تحت تاثیر قراردهد, کاهش خواهد داد.

منبع خبر : معاونت بهداشتی دانشگاه